/apps/enel-x-digital-ecosystem/templates/page-content

Skip to Content

Rola DSR w transformacji energetycznej

Dla ich zapewnienia niezbędne są rezerwy mocy wystarczające dla utrzymania dostaw energii, nawet w przypadku wystąpienia awarii jednego lub kilku kluczowych części systemu energetycznego: elektrowni czy linii przesyłowych. W warunkach postępującej transformacji: zamykania przestarzałych elektrowni, zmienności generacji odnawialnych źródeł energii, przy jednocześnie rosnącym zapotrzebowaniu, niezwykle istotne jest zapewnienie adekwatnych zasobów mocy w optymalny kosztowo i możliwie przyjazny dla środowiska sposób. Funkcjonujący dotychczas jednotowarowy rynek energii okazał często się niewystarczający. Dlatego w wielu krajach zaczęto wprowadzać tak zwane mechanizmy mocowe, mające dodatkowo wspierać (przynajmniej w przejściowym okresie) zapewnienie wystarczających rezerw mocy.

 

Komisja Europejska (KE) w 2016 roku zbadała funkcjonujące w krajach członkowskich różnorodne mechanizmy mocowe i wydała raport z rekomendacjami i wytycznymi dotyczącymi tych mechanizmów. Raport ten podkreśla, że niezwykle ważne znaczenie ma wykorzystanie elastyczności odbiorców.  KE rekomendowała dopasowanie mechanizmów mocowych do danego rynku: rynek mocy dla rynków z długotrwałymi, strukturalnymi deficytami rezerw mocy (takimi jak w Polsce) oraz mechanizm rezerw strategicznych – rynki, gdzie deficyty rezerw mocy są krótkookresowe.

 

Zarówno rynek mocy, jak i rezerwy strategiczne, powinny być mechanizmem neutralnym technologicznie, uwzgledniającym nie tylko zdolności wytwórcze. Na rynku mocy co najmniej równoważnie z wytwórcami powinny być traktowane możliwości wykorzystywania elastyczności zużycia energii przez odbiorców.

Efektywne działanie rynku mocy jest możliwe m.in. dzięki udziałowi firm dostarczających moce w przypadku wezwania operatora sieci (tzn. programy demand side response - DSR). Biorąc pod uwagę, iż jest to technologia stosunkowo nowa, a jednocześnie bardzo efektywna i przyjazna dla środowiska, KE dopuszcza możliwość dodatkowych preferencji dla rozwoju programów DSR.

 

Mechanizm ten może być bardziej skuteczny niż stosowanie wysokich cen energii w przypadku występowania zbyt niskiej podaży energii. Warto przypomnieć sobie sytuację braku podaży energii elektrycznej i gazu w Stanach Zjednoczonych w Teksasie w 2021 roku. Wysokie ceny energii w momencie wystąpienia deficytu doprowadziły do bankructwa wielu firm sprzedających energię.  

Dodatkowo kumulacja jednoczesnego szczytu zapotrzebowania na energię elektryczną i gaz spowodowała deficyt gazu dla wytwarzania energii elektrycznej. Przy tym należy pamiętać, iż Stany Zjednoczone są największym producentem gazu na świecie, a Teksas jest stanem z jego najwyższą produkcją w kraju.

 

W grudniu 2017 roku przyjęto w Polsce ustawę o rynku mocy bazując m.in. na doświadczeniach Stanów Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii. Ustawa daje możliwość uczestniczenia w aukcjach zarówno podmiotów po stronie odbioru (agregatorzy, odbiorcy finalni), jak również wytwórców energii. Był to duży krok do przodu zmieniający pasywnych odbiorców w aktywnych uczestników rynku. W 2021 roku w rynku mocy uczestniczyło już kilkuset odbiorców, przy czym większość z nich uczestniczyła w programie za pośrednictwem wiodącego na rynku polskim agregatora Enel X.

 

Firma Tempus Energy w marcu 2019 roku zaskarżyła decyzję Komisji Europejskiej zezwalającej Polsce na wprowadzenie rynku mocy jako dozwolonej formy pomocy publicznej. Jednak skarga firmy Tempus nie zawierała żadnego konstruktywnego mechanizmu, który mógłby zastąpić wykorzystanie DSR na rynku mocy. Z tego powodu firma Enel X Polska wsparła Komisję Europejską w tym sporze, wraz z polskim rządem, oraz  firmami PGE i Enspirion.

6 października 2021 Sąd Unii Europejskiej oddalił skargę firmy Tempus Energy na decyzję Komisji Europejskiej. Miesiąc wcześniej została oddalona podobna skarga dotycząca decyzji Komisji Europejskiej w sprawie zgody na funkcjonowanie rynku mocy w Wielkiej Brytanii.

 

Uregulowania polskiego rynku mocy nie są doskonałe, nadal należy pracować nad ich udoskonalaniem oraz wdrażaniem innych rozwiązań pozwalających na wynagradzanie odbiorców za ich elastyczność w zużywaniu energii – w tym przede wszystkim  dostępu usług DSR do krótkoterminowych rynków energii przez agregatorów oferujących zdolność do zmniejszenia zapotrzebowania w warunkach wysokich cen energii. Takie dobrowolne  działania odbiorców (nawet nie wymagające zgody podstawowych dostawców energii) zapewniające optymalizację kosztów na rynku energii byłoby ważnym uzupełnieniem rynku mocy. Rynek ten ma zapewniać długotrwałe rezerwy strategiczne, ale nie powinien bezpośrednio wpływać na funkcjonowanie rynku energii tak długo, jak deficyty mocy nie osiągają krytycznych dla prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego wartości.

 

W tym zakresie Enel X stara się proponować udoskonalenia funkcjonujących mechanizmów oraz nowe formy wykorzystania DSR w oparciu o sprawdzone w wielu krajach świata rozwiązania. Również Komisja Europejska w ostatnich rekomendacjach dotyczących efektywności energetycznej postuluje znacznie szersze wykorzystanie DSR, nie tylko w zakresie rezerw mocy wytwórczych, ale w całym łańcuchu produkcji i wykorzystywania energii, tj. od wytwarzania, przez dostawy, zużycie czy magazyny energii.